Edvard Rajan, rođen u Pensilvaniji 1883. godine, bio je američki lekar i zvaničnik Crvenog krsta, koji je veći deo svog života posvetio borbi protiv epidemija širom sveta, a koji je u najtežim danima Prvog svetskog rata bio na čelu američke misije u Srbiji i spasao živote mnogih ljudi.
Od 1914–1916.godine on je živeo u Beogradu, delio humanitarnu pomoć i lečio bolesne po celoj Srbiji, a u najtežim trenucima bombardovanja grada vozio bi se po Beogradu spasavajući civile ranjene artiljerijskom vatrom i skrivajući ih u zgradama Crvenog krsta.
Rajan je rođen u Skrantonu, Pensilvanija, u radničkoj porodici kao najmlađe od četvoro dece. Njegov otac Džeremi Rajan radio je u lokalnoj fabrici. Dok je pohađao javnu školu u Scrantonu, Rajan je radio u prodavnici duvana, a zatim u lokalnim novinama The Republican. Ostao je u novinskim agencijama do 1908. godine, kada se preselio u Njujork da studira medicinu na Univerzitetu Fordham.
Nakon što je diplomirao 1912. godine, Rajan se pridružio Crvenom krstu 1913. kako bi pomogao vojnicima i civilima ranjenim tokom Meksičke revolucije. Dok je bio u Meksiku, pobunjenici su ga uhvatili i zatvorili u Toreonu, proglasili ga špijunom i naredili njegovo pogubljenje. Pogubljenje je odloženo zbog previranja, a Rajan je na kraju pušten na zahtev američke ambasade.
AMERIKANKA KOJA JE VOLELA DRAŽU: Novinarka Rut Mičel bila četnički špijun, zbog čega su je Nemci osudili na smrt! (FOTO)
U avgustu 1914, ubrzo po izbijanju Prvog svetskog rata, Rajan se preselio u Evropu, a u Beograd je stigao u septembru 1914. Tamo bi se vozio po gradu i spasavao civile ranjene artiljerijskom vatrom. Pomagao je i u zaštiti Srba od vojnih zločina, skrivajući ih u zgradama Crvenog krsta.
U decembru 1914. godine, Beograd je zauzela austrijska vojska. Rajan je bio zatvoren, ali je ubrzo pušten. Kasnije, u martu 1915, ujedinio je velike srpske bolnice u borbi protiv izbijanja tifusa, koji je ubio hiljade ljudi, ali je na kraju zahvaljujući upravo doktoru Rajanu, bolest obuzdana.
Rajana su Austrijanci ponovo zatvorili u oktobru 1916, kada je napustio Srbiju. Dok je putovao kroz Budimpeštu, pao je i eksplodirao kofer sa njegovim ratnim suvenirom, neeksplodiranom artiljerijskom granatom, oštetivši železničku stanicu u Budimpešti. Rajan je ubedio policiju da je do nesreće došlo iz nemara i pušten je.
U martu 1917. preselio se u Francusku, kako bi koordinirao rad nekoliko bolnica na frontu. Mesec dana kasnije, SAD su ušle u rat, a Rajan je preusmeren da se bori protiv malarije u Grčkoj. Novembra 1918. unapređen je u potpukovnika i poslat u Berlin kao zamenik šefa misije američkog Crvenog krsta u Nemačkoj.
AMERIČKO-SRPSKI HEROJI: Mejbel Grujić, medicinska sestra zvana Hrabro srce, osnivač prve Dečje bolnice u Srbiji!
Od 1919. do 1922. kretao se po Finskoj, Estoniji, Letoniji i Litvaniji, donoseći sanitetski materijal, osnivajući kancelarije Crvenog krsta i boreći se protiv novih epidemija pegavog tifusa. Za svoj trud odlikovan je Krstom slobode 1. stepena u Estoniji 1920. godine.
Rajan se vratio u SAD u avgustu 1922, da bi nekoliko meseci kasnije bio pozvan u Iran. Tamo je dobio malariju i umro od srčane bolesti.
Izvor: Serbian Times/Halyard Mission Foto: Wikipedia
“Zaboravljena istorija” je projekat Fondacije Misije Halijard koji je podržan od ambasade SAD u Beogradu i Ministarstva kulture Srbije.
