Duže od šest decenija istražuje se manastir Manasija kod Despotovca, kome su istaknuti arheolozi posvećivali i celu karijeru.
Zadužbina i poslednje konačište despota Stefana Lazarevića(1377-1427/50) intrigira naučnike u toj meri, da je u Narodnom muzeju u Kruševcu trenutno aktuelna postavka o istraživanju Manasije dopunjena i poslednjim nalazima iz 2017. i 2018. godine.
-Ovo je nešto izmenjena verzija prvobitne izložbe, koristi se dokumentacija Republičkog zavoda za zaštitu spomenika, kao i tekst prvobitnog kataloga – rekla je Smiljana Dodić, muzejski savetnik Zavičajnog muzeja Jagodina i jedan od autora postavke. – Poslednji nalazi odnose se na pokretni materijal nađen u porti.
Već je utvrđeno pouzdano da je manastir Resava, kako je najtačnije ime ovog izuzetnog zdanja, građen u periodu od 1407. do 1418. godine. Ubraja se u vrhunska ostvarenja srpske arhitekture kasnog srednjeg veka. Od 50-ih godina prošlog veka, radilo se na obnovi južne fasade i prepokrivanju hrama, restauriran je mozaički pod u priprati, pod rukovodstvom prof. Slobodana Nenadovića.
Usledili su obimni radovi na Despotovoj kuli. Nešto kasnije, 70-ih godina, gradio se nov konak. Arheolog Časlava Jordović predvodio je istraživanja u istočnom delu porte, a zatim i neophodne radove na bedemu i okolnim kulama. Poslednje decenije 20. veka radovi su podrazumevali obnovu svih elemenata odbrane.
JEDINSTVENA KUHINjA SA FURUNOM
Izuzetna postavka “Manastir Manasija – šest decenija istraživanja i zaštite”, koja ukazuje na trud istraživača Republičkog zavoda za zaštitu spomenika i Zavičajnog muzeja Jagodine biće otvorena u kruševačkom Muzeju sve do 5. maja. U postavci se nalaze i replike predmeta nađenih tokom istraživanja, ali i originalno keramičko posuđe iz poznog srednjeg veka, fotografije naznačajnijih pronalazaka i hronologija dostignuća vrednih istraživača Manasije. Tu je i svedočanstvo o manastirskoj kuhinji sa velikom furunom, koja je prema dimenzijama i očuvanosti jedina poznata građevina ove vrste na prostorima srednjovekovne Srbije.
Prva sistematska arheološka istraživanja Manasije otpočeta su 2005. godine i tada su neumorni istraživači došli do velikih otkrića. Među njima ubedljivo najveće: grobnica despota Lazarevića!
-Jedan od glavnih ciljeva arheoloških istraživanja obavljenih u jesen 2006. u naosu crkve, bilo je definisanje grobnog ukopa uz južni zid zapadnog traveja – navodi se u katalogu izložbe. – Na osnovu rezultata do kojih se došlo arheološkim iskopavanjima u manastirskom hramu i činjenice da su oni u apsolutnom suglasju sa istorijskim podacima i prema našim saznanjima o ktitorskim grobnicama u srednjovekovnoj Srbiji, možemo nedvosmisleno zaključiti da je u zapadnoj traveji crkve manastira Resave (Manasije), u grobnoj konstrukciji uz južni zid otkrivena grobnica sa zemnim ostacima, ktitora – despota Stefana Lazarevića.
Ovo mišljenje, kako se precizira, potvrđuju i rezultati obavljene antropološke i u našoj arheološkoj nauci po prvi put primenjene DNK analize.
-Time bez svake sumnje možemo konstatovati da je razrešena viševekovna nedoumica o mestu despotove sahrane – iznosi istraživači. – U priprati manastirske crkve otkrivene su i istražene dve zidane grobnice, mlađa datovana u 18. i starija u 15. veku. Prema istorijskim izvorima realno je pretpostaviti da je u starijoj, danas prezentovanoj grobnici, sahranjen Kalojan Rusota, ličnost sa značajnim uticajem na dvoru despota Stefana, ali i Đurđa Brankovića.
POZNAT PO ZAKONIMA
Ktitor manastira despot Stefan Lazarević, sin je kneza Lazara Hrebeljanovića, a najranije detinjstvo proveo je u Kruševcu. Smatra se jednim od najmudrijih i najobrazovanijih vladara svoga vremena. Presto srednjevekovne Srbije nasledio je posle pogibije oca na Kosovu polju 1389. godine. Majka Milica Hrebeljanović, pomagala mu je u vođenju države do punoletstva 1393. godine. Stefan Visoki upamćen je po donošenju niza značajnih zakona, pokroviteljstvu u umetnosti, zadužbinarstvu,ali jednoj od najuspelijih srednjevekovnih pesama u akrostihu -“Slovoljubve”.
Tokom 2008. i 2009. godine, konstatovana su i tri stambena horizonta, datovana u 15,16. i 19. veku, što je doprinelo jasnijem sagledavanju svih stradanja, posebno najvećeg, 1458.godine.
PROČITAJTE VIŠE:
SRBIJO, BUDI PONOSNA! Naš Aleksa je jedini dva puta biran za studenta godine na čuvenom Prinstonu!
Izvor: Novosti
Foto: Wikimedia Commons
