Halyard Fondacija ovih je dana na vojnom aerodromu u Mesi (Arizona) organizovala još jedan događaj za pamćenje, još jedan susret potomaka američkih pilota spasenih tokom operacije Halyard, operacije koja je zauvek zbližila Srbiju i Ameriku, a koja je na žalost, iz političkih razloga, decenijama bila skrajnuta iz istorije.
Sva sreća pa ipak postoje ljudi koji su rešili da napišu novu istoriju, ovaj put onakvu kakva su upamtili oni koji su u njoj učestvovali daleke 1944.godine, srpski narod iz Srbije i Bosne, vojnici Jugoslovenske vojske u otadžbini i američki piloti i avijatičari koji su se tih meseci našli duboko iza nacističkih neprijateljskih linija.
Događaj u Mesi je počeo dizanjem zastave, da bi otac Stanislav Durić iz Crkve Svetog Nikole u Feniksu osveštao izložbu i pomolio se za porodice svih spasenih pilota i njihovih spasitelja. Uvodnu reč održao je predsednik Fondacije Džon Kapelo, pukovnik ameirčke avijacije i bivši vojni ataše u Srbiji i Izraelu.
Usledilo je podsećanje na istorijsku operaciju, tokom koje je spašeno preko 500 američkih i savezničkih avijatičara, a kao vrhunac programa usledila su tri leta avionom C47, istim onim kojim su izvršena evakuacija u leto 1944.godine.
Manifestaciji je prisustvovalo pet porodica spasenih pilota, bili su tu njihovi sinovi, ćerke, unuci, koji nisu zaboravili herojsko delo srpskog naroda i vojske, u vreme kada su nemački nacisti streljali celo selo u kome bi pronašli skrivenog američkog pilota.
Među prominentnim gostima našli su se i Mark Brnović (Brnovich, državni tužilac Arizone) i Drina Vlastelić Rajić ( Kancelarija Republike Srpske u Vašingtonu). Događaj su pratili i američki mediji, a TV kuća CBS je isto veče emitovala prilog u udarnom terminu.
Posle prvog leta Folklorna grupa crkve Sv. Nikole izvela je splet srpskih narodnih igara na aerodromskoj pisti, a prisutni gosti imali su priliku da iskuse ono što su i američki avijatičari tokom njihovog boravka u Srbiji 1944. Kustosi Muzeja avijacije koji se nalazi u sklopu aerodroma su ceo dan dočekivali grupe Amerikanaca i upoznavali ih sa herojstvom njihovih zemljaka, kao i njihovih spasilaca iz Srbije u Drugom svetskom ratu.
Jedan od avijatičara, Flojd Bajfild (Floyd Byfield) je bio oboren nedaleko od Kragujevca 1944.godine, a posle 99 dana, uz pomoć jedinica generala Draže Mihailovića i agenata američke OSS (današnje CIA), među kojima su ključne uloge imali oficirima srpskog porekla, prebačen u Bari, Italija.
Njegov sin Ted Byfield, koji je bio prisutan na izložbi, od predsednika kompanije Zastava Arms USA Ranka Ristića na poklon je dobio svetski poznatu srpsku pušku ZPAP M70, sa ručno izgraviranim imenom njegovog oca.
-Pošto je fabrika “Zastava” locirana u Kragujevcu, gdje je Tedov otac bio oboren, a pošto je njegov sin Ted veliki ljubitelj oružja, mi smo osjećali potrebu da mu poklonimo pušku koja je napravljena baš u Kragujevcu, kao zahvalnost za herojstvo njegovog oca, koji se borio protiv njemačkih nacista. Time smo mu odali priznanje zato što kao sin američkog pilota javno promovise herojstvo srpske vojske i naroda koji je spasao njegovog oca. Svi se mi dobro sjećamo 1990-tih i bespravnog bombardovanja Srbije, ali ljudi kao što je gospodin Bajfild smatraju da je to bila velika greška i nepravda tadašnje ameriške vlade, baš kao što to i Srbi misle.
On ističe da Fondacija Halyrd prilikom promocija ponekad nailazi na neodobravanje zbog ogorčenosti srpskog naroda zbog tragičnih događaja pre par decenija.
-Nekad bude neprijatno, ali smatramo da promocijom pozitivnih događaja i obrazovanjem američke i srpske javnosti sprečavamo buduće negativne događaje između dva naroda koje vezuje savezništvo u oba svetska rata. Ne smijemo da budemo pasivni i moramo da potenciramo činjenicu da smo za 140 godina diplomatskih odnosa sa Amerikom prvih 110 godina bili dva bratska naroda. To razumiju ljudi poput gospodina Bajfilda, koji je primajući pušku pustio suzu, uz riječi da iz te puške nikada neće biti ispaljen ni jedan metak, već će kao suvenir ostati zauvjek u njegovoj porodici, kao podsjećanje na njegovog oca i herojski srpski narod, ističe Ranko Ristić iz kompanije Zastava Arms USA, koja je bila jedan od sponzora ovog događaja, a inače je strateški partner Halyard Mission Foundation.
Pored nje, sponzor događaja je bila i firma “Strategic Response Team” vlasnika Stiva Slepčevića, koja pored ostalih poslova obezbeđuje i deo granice između SAD i Meksika, na teritoriji drzave Arizona. Pored njih, događaj su pomogli Petar Gataric iz Čikaga i porodica Đorđevic iz Finiksa.
Posle celodnevnog druženja na aerodromu, uveče su članovi uprave crkve Sv. Nikole organizovali večeru u njihovoj crkvenoj sali, kojoj su pored ostalih prisustvovale familije spasenih avijatičara.
Tekst: Serbian Times Foto: Halyard fondacija
