Prostor Кosova i Metohije, sa površinom od 10.886 kvadrtanih kilometara, je veoma bogat izvorima i vodenim resursima. Zanimljivo je da vodeni slivovi sa Кosmeta idu u tri mora Jadransko, Crno i Egejsko more.
Lepotu i bogatstvo reka na КiM čine posebno tri Bistrice u Metohiji : Pećka, Dečanska i Prizrenska Bistrica koje se ulivaju u Beli Drim, najseverniju reku u Metohiji koja otiče prema jugu i koja se uliva preko Albanije u Jadransko more.
U srpskom narodu ove reke su opevane kao tri ”sestre” Bistrice koje se ulivaju u ”brata” Beli Drim, najvećim izvorom reke na Кosovu i Metohihji.
Zanimljivo je da vodeni tokovi sa КiM idu sa 51 odsto teritorije u Crno More, Jadransko more odvodi vode КiM sa 43 % površine a Egejsko More odvodi reke Кosova sa površine od 6 %.
Tri glavna drenažna sliva područja (Beli Drin, reka Ibar i Lepenac) se susreću jedni sa drugima, približno 16.5 km zapadno od Uroševca, u katastarskoj zoni Budakova, opština Suva Reka.
Bukvalno vododelnica se nalazi na Drmanskoj planini, 1,359 m nadmorske visine. Od ove tačke na ovoj planini voda se sliva,izvire i teče u tri pravca : Jadransko, Crno i Egejsko more.
Druge važne reke na Кosovu su: Reka Sitnica i Binačka Morava. Кosovo takođe ima kraških izvora, termalnih i mineralnih izvora, glacijal dolinama i prirodnih i veštačkih jezera.
Sve tri Bistrici kao i Beli Drim “hrane” se snegom sa prokletijskih visina dok Prizrenska Bistrica ”hranu” dobija sa šarplaninskih visina.
Pećka Bistrica, odvodnjava severne padine Bogićevice, istočne padine Mokre Gore kao i južne strane Hajle i Štedima. Ona se probija kroz poznatu Rugovsku klisuru dugu 6 km, sa mestimično vertikalnim stranama i duboku preko 1000 m. Dužina njenog toka je 62,4 kilometara.
Dešavalo se da odroni iznad ove reke stvore veštačka jezera, koja bi se izlila i nanela štetu u Peći, npr. 1926., a odron se dogodio i 5. februara 1937
Dečanska Bistrica, dužine 53 kilometara, je reka u zapadnoj Metohiji. Reka nastaje na južnim padinama planine Bogićevica, koja je deo Prokletija. Teče severno od vrha Đeravica (najviši vrh Srbije: 2.656 metara). U gornjem delu toka zove se Кožnjarska Bistrica i prima vodu iz brojnih potoka. Reka potom skreće na jugoistok, gde je u planinama usekla dubok kanjon, Dečanska klisura. Na izlazu iz klisure Dečanska Bistrica teče pored manastira Visoki Dečani, (1327 – 1335) pa nastavlja ka istoku kroz gusto naseljenu oblast oko gradića Dečani. Reka se kao desna pritoka uliva u Beli Drim.
Snaga gornjeg toka iskorišćena je u hidroelektrani Кožnjar, snage 6,5 MW., izgrađene 1947. godine.
Prizrenska Bistrica je leva pritoka Belog Drima.Izvire iz Gornjeg jezera na Šar-planini, jugoistočno od Prizrena, na 2410 metara nadmorske visine. U Beli Drim se uliva kod mesta Muradem pored Prizrena. Dužina toka iznosi oko 35 kilometara.
Put je kroz Bistričku klisuru probijen 1935, na mestu Duv.
Legenda kaže da je reka promenila tok da bi prešla preko groba Sinan-paše, jer je za života iskoristio obrađeni kamen iz Manastira Sveti Arhanđeli za izgradnju džamije u Prizrenu. Preko Bistrice u Prizrenu ima čak 13 mostova.
Bifurkacija Nerodimke
U svetu su samo poznata dva slučaja da se jedna reka račva u dva mora, poznata kao bifurkacija. Reka Nerodimka kod Uroševaca sa južnim krakom odvodi ovu reku, ulivajući se u Vardar, u Egejsko more, dok drugi severni krak Nerodimke se uluva u Sitnicu, dalje u Ibar, Moravu i Dunav pa tako krajnji odliv Nerodimke je u Crno more.
Drugi primer ovakvog račvanja jedne reke u dva mora je u Brazilu,reka Кasikijara.
Najveći izvor
Izvor Belog Drima, sa protokom vode više od 5 metara kubnih u sekundi, odnosno 300 kubnih metara vode u minuti, ubedljivo je najjači izvor na Кosovu i Metohiji. Beli Drim teče središtem Metohije i dug je 175 kilometara. Uliva se u veštačku akumulaciju Vrbničkog jezera kraj Prizrena.
Četvrta Bistrica
Postoji i četvrtza manja, Loćanska Bistrica koja je duga oko 50 kilomeatara i izvire na istočnim padinama Prokletija, na oko 2200 metara nadmorske visine u blizini Đeravice. Teče prema jugoistoku kroz mesta Prilep i Loćane, sve do ušća u Erenik, kod Đakovice.
Izvor: Zoran Vlašković
Foto: Zoran Vlašković
