Poznat po jedinstvenoj postavci posvećenoj Titovoj republici, Narodni muzej u Užicu među svojim zidovima krije i mnoga druga izuzetno vredna istorijska ali i arheološka svedočanstva. U nekada zapuštenom trezoru bivše Narodne banke Кraljevine Jugoslavije pre deset godina otvoren je i Lapidarijum antičkih spomenika, a eksponati pripadaju periodu od druge polovine II do prve polovine IV veka.
„U Lapidrijumu su izložensa 23 nadgrobna spomenika, žrtvenici, slobodne figure lavova, korintski kapel i fragmenti antičkih stubova. Spomenici potiču sa teritorije opština Zlatiborskog okruga, Кosjerića, Požege, Nove Varoši, Prijepolja i grada Užica. U antičkom periodu teritorija na kojoj su nađeni ovi antički spomenici ulazila je u granice istočne provincije Dalmacije“, izjavila je za RINU Marina Кotarac arheolog Narodnog muzeja u Užicu.
Rimljani su na podneblje današnje Zapadne Srbije stizali kao osvajači, i za svoje prebivalište birali su teritoriju na dobroj poziciji sa koje su mogli da posmatraju dolazak neprijateljske vojke. Arheološka istraživanja naročito su bila plodonosna na teritoriji današnje Požege gde je prema određenim nalazima bio smešten vojni logor. Ništa manje važna nisu arheološka nalazišta u selima Zlatiborskog okruga.
„Osvajačka vojska za sobom je ostavljala žrtvene spomenike posvećene božanstvima. Žrtvenici iz Užica i Radoinje, kod Nove Varoši, posvećeni su bogu Jupiteru, a žrtvenici iz Ježevice, kod Požege, i Bioske kod Užica, bogu Mitri. Lavovi nisu bili dekorativnog karaktera već su takođe imali veliki religiozni značaj, podizani pri hramovima“, istakla je Кotarac.
Izložene stele, kamene nadgrobne ploče bogato su ukrašene religijskim sadržajem. Zatim tri nadgrobna spomenika u obliku kocke. Cipusi, monolitni nadgrobni spomenici, pronađeni su u širem regionu Užica i bogato su ukrašeni biljnom ornamentikom (vinova loza) i ljudskim glavama, od kojih neke predstavljaju lokalna božanstva. Svi ovi nalazi nedvosmisleno dokazuju da su Rimljani bili fenomenalni klesari i u kamenu su ostavljali svoje tragove koji su i danas vidljivi golim okom na ovim eksponatima upravo u užičkom Lapidarijumu.
„Spomenike su izrađivali u kamenu krečnjaku i sa velikom preciznošću klesali ljudske figure. Posebno reprezentativna jeste nadgrobna stela pronađena u selu Tubići kod Кosjerića na kojoj su isklesani muškarac i žena. U selu Bioska nadomak Užica verovatno je postojao rimski hram jer su pronađeni stubovi koji se vezuju samo za takve sakralne objekte. Stubovi koji su pronađeni u Biosci, takođe su jako reprezentativni i jedan se nalazi ispred ulaza u Lapidarijum“, kaže arheološkinja iz Užica.
Osim nadgrobnih spomenika i stubova, na nekadašnjem rimskom putu kroz zapadni deo Srbije pronađeni su i mnogi drugi predmeti koji svedoče o životu velikih osvajača na ovim prostorima. Posuđe, keramika, fibule i nakit stari vekovima i iz doba Rimljana takođe se mogu videti u postavci Narodnog muzeja u Užicu. Posebenu pažnju zauzima staklena vaza, koja je samo čudom izdržala tolike godine a da nije polomljena, što je fascinantna činjenica.
„Na lokalitetu Duhov Do zatrpana u zemlji pronađena je staklena posuda, koja je odolela zubu vrmena sve ove vekove. Nije poznata njena tačna namena, da li je bila pehar ili svetiljka. Potpuno je očuvana, srednje veličine i kupastog obila. Na sebi ima utisnute plave ukrse“, rekla je Marina Кotarac.
Uticaj Rimljana na teritoriji grada Užica bio je najdominantniji u II i III veku. Gde god su planirali da podignu naselje oni su prvo podizali put i tu stacionirali svoje snage. Pojedina arheološka nalazišta otkrivena su u užem i širem centru grada. Prema zapisima čuvenog Feliksa Кanica u centru grada pronađen je jedan rimski sarkofag, dok je prema informacijama istog istraživača kod Uremovačkog potoka, nađen depo od 2.000 komada rimskog srebrnog novca iz carskog doba. Кanic je pomenuo i selo Кaran kao jedno od najzinimljivijih rimskih naselja na teritoriji Užica.
PRATITE NAS I NA INSTAGRAMU:
Izvor: RINA
Foto: RINA
