Kako je izgledalo putovanje moštiju Svete Petke i ko je sve zaslužan za to što su do danas sačuvane…
Kada se Sveta Petka u 11. veku upokojila u gradu u kom je i rođena, Epivatu, bila je sahranjena van groblja.
Prema predanju iste noći su dvoje ljudi, otmena i bogata dama po imenu Jeftimija i ubogi nadničar Georgije, sanjali isti san – da na obali mora počiva telo Svete devojke. San su, svako za sebe, ispričali episkopu. Tako su otkrivene netaknute mošti Svete Petke, a onda i pohranjene su u crkvi Svetih apostola.
Međutim, nisu tu i ostale.
Početkom XIII veka krstaši sa Zapada zauzeli su i opljačkali Carigrad i sve što je hrišćanima bilo sveto su počeli da prenose u papske zemlje. Bugarski car Jovan Drugi Asen, ponudio je otkup Latinima. Godine 1231. mošti Svete Petke donete su u prestono Trnovo i položene u Sabornu crkvu. Ali 1393. godine Turci su osvojili Trnovo. Proterali su ostarelog patrijarha Jeftimija, prvog pisca žitija Svete Petke, opljačkali crkvu, a svete mošti izbacili iz kivota ukrašenog zlatom i dragim kamenjem i svukli sa njih zlatotkanu odoru, piše Ljiljana Habjanović-Đurović za list Politika.
Ubrzo, zalaganjem vidinskog gospodara kneza Strašimira, mošti su prenete u Vidin. No samo tri godine kasnije Turci su i tu stigli, pogubili su hristoljubivog kneza, a blago iz vidinskih riznica našlo se u Seru kao lični ratni plen sultana Bajazita. Tu su ostale dve godine.
Godine 1398. svetinju su od sultana Bajazita izmolile tri znamenite Srpkinje – kneginja Milica, despotica Jefimija i Miličina kćer Olivera, koja je za spas svog naroda i Crkve pristala da ode u Bajazitov harem. Kada je čuo šta mu kneginja traži Bajazit se nasmejao: “Zašto od drugih mnoge i velike cene dostojnih imanja ne molite, već samo suhe kosti!”, pitao je.
PROČITAJTE VIŠE:
Kneginja je, kako kaže predanje, smerno i gospodski istrpela tu uvredu i još mu je ponudila sva svoja zemna blaga i imanja u zamenu za svete mošti. Tako je Sveta Petka stigla u Kruševac, u dvorsku crkvu Lazaricu. Kako je kasnije zapisao Grigorije Camblah “sva slava Petkina uze se Bugarskoj i podari zemlji srpskoj”.
Kada je kneginjin sin despot Stefan Lazarević preselio prestonicu iz Kruševca u Beograd poneo je i svetiteljkine mošti. Pohranio ih je najpre u Uspenjsku crkvu Mitropolije beogradske, a potom u novu crkvu Svete Petke, sagrađenu kraj čudotvornog izvora pod Beogradskom tvrđavom.
Sto dvadeset godina kasnije Turci su, na čelu sa Sulejmanom Veličanstvenim, zauzeli i Beograd. Te 1521. godine su iz opljačkanog grada odnete su tri svetinje: čudotvorna ikona Presvete Bogorodice, mošti carice Teofanije i mošti Svete Petke.
Mošti su položene u hranilnicu časnih moštiju pri Patrijaršijskoj crkvi Svetoga Georgija na Fanaru. Ali Carigrad više nije bio novi Jerusalim, već prestonica Osmanskog carstva.
U XVII veku Carigradska patrijaršija pala je u velike dugove zbog teških dažbina koje joj je nametnula turska vlast. Tada je vojvoda Vasilije Lupul, gospodar Moldavije, ponudio da ogromnim prilogom pokrije dugove Patrijaršije, a da za uzvrat za svoj narod dobije mošti Svete Petke. Godine 1641. mošti su dospele u Jaši (današnja Rumunija) i položene u raskošni hram Sveta tri jerarha.
A onda je došla 1888. godina. Jedne noći hram je zahvatio veliki požar. Zapalio se svećnjak kraj svetiteljkinog odra i od njega se raširila vatra. Sve je izgorelo – pokrovi, baldahin, draperije. Spoljašnji deo kivota, načinjen od srebra i zlata, sasvim se istopio. Ali unutrašnji deo kivota, načinjen od drveta, tek je malo nagoreo i to spolja. A ispod drvenog poklopca ležale su mošti nedodirnute vatrom. Nisu se istopili čak ni pečati od voska na njenoj rizi.
Posle toga mošti su prenete u Sabornu crkvu posvećenu Sretenju Gospodnjem, gde se i danas nalaze. To je katedralna crkva Mitropolije Moldavije i Bukovine i sedište mitropolita. Podignuta je u XIX veku na temelju stare crkve iz XV veka. Ima četiri tornja i vidi se iz svakog dela grada.
POVEZANE TEME:
CRKVA SVETE PETKE NA KALEMEGDANU: Mesto hodočašća 27. oktobra i lekovito izvorište svete vode
Izvor: National Geographic
Foto: Wikimedia Creative Commons
