Danas se obeležava 26 godina od početka hrvatske vojno-policijske akcije “Oluja” u kojoj je proterano preko 250.000 Srba iz Hrvatske. Akcija je počela ofanzivom na područja Banije, Like, Korduna i severne Dalmacije, odnosno na Republiku Srpsku Krajinu. Prema izveštajima međunarodnih i domaćih organizacija, ubijeno je 80 civila koju su bežali u koloni traktora i automobila, a zabeleženo je i ogromno uništavanje i pljačkanje imovine Srba.
Po podacima hrvatskog Helsinškog odbora za ljudska prava, do kraja 1995. godine oko 400 Srba je ubijeno u svojim kućama. Na evidenciji Dokumentaciono-informacionog centra Veritas nalaze se imena 1.877 poginulih i nestalih Srba iz ove akcije i posle nje, od čega 1.228 civila, od kojih su oko tri četvrtine bili stariji od 60 godina.
“Među žrtvama se nalazi 553 žene, od kojih su oko četiri petine bile starije od 60 godina, što predstavlja jedan od “crnih” rekorda građanskog rata devedesetih prošlog vijeka na prostorima prethodne Jugoslavije. Od ukupnog broja žrtava do sada je rasvijetljena sudbina 1.185 lica, dok se na evidenciji nestalih vodi još 692 lica, od čega 526 civila, među kojima 266 žena”, ukazuju iz Veritasa.
Kako naglašavaju, oko 1.500 pripadnika Srpske vojske Krajine (SVK) preživelo je zarobljavanje, od kojih su mnogi suđeni i osuđeni na dugogodišnje kazne zatvora zbog krivičnih dela ratnog zločina.
“Oko 3.200 starih i nemoćnih, koji nisu htjeli ili nisu mogli napustiti ognjišta, na silu su internirani u logore za civile. Krajina je opustošena, opljačkana pa porušena i zapaljena. Nisu bili pošteđeni ni crkveni, kulturni, istorijski srpski, kao ni antifašistički spomenici”, navode iz Veritasa.
I dok se u Hrvatskoj “Oluja” proslavlja kao velika pobeda u Domovinskom ratu i iskazuje najveća zahvalnost braniteljima, u područjima gde su živeli proterani Srbi, ova vojno-policijska akcija se obeležava kao jedan od najvećih zločina iz tog rata, ali i kao najveće etničko čišćenje u Evropi od Drugog svetskog rata, bez osvrta na širi kontekst rata u Hrvatskoj koji je prethodio „Oluji“, ali i na prisilnu mobilizaciju izbeglica po njihovom dolasku u Srbiju.
Centralni skup povodom 26. godišnjice progona i stradanja Srba u “Oluji”, biće održan danas u naselju Busije kod Beograda, u kojem uglavnom žive izbeglice iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine.
Danu sećanja na sve stradale i prognane Srbe u “Oluji” prisustvovaće i predsednik Srbije Aleksandar Vučić, a skup počinje u 19.30 časova.
Povodom godišnjice stradanja Srba u akciji „Oluja“ 5. avgusta u Crkvi svetog Marka u Beogradu biće služen pomen žrtvama.
Vučić je ranije izjavio da svi ministri budu na obeležavanju srpskog stradanja u “Oluji”.
– Kome more bude preče od obeležavanja stradanja srpskog naroda, nema potrebe ni da se vraća sa odmora – poručio je predsednik Srbije.
Važno je istaći da i posle 26 godina od “Oluje”, žrtve u Srbiji nemaju status civilnih žrtava rata, jer srpski nadležni državni ne prepoznaju kao žrtve osobe koje su nastradale van teritorije Srbije.
Komesarijat za izbeglice i migracije Republike Srbije saopštio je, povodom godišnjice „Oluje“ da je to „jedan od najtežih i najtužnijih dana za srpski narod, dan za sećanje, za parastose i pomene, za paljenje sveća i tugovanje za više od 1.700 poginulih i nestalih, od kojih se za 770 ni dan danas ne zna gde im je grob“.
Kako je saopšteno, u doba najvećeg priliva izbeglica – 60.000 ljudi bilo je smešteno u 700 kolektivnih centara, koji su svi osim jednog zatvoreni.
„Iz budžeta Republike Srbije i obezbeđenih donatorskih sredstava stambeno je zbrinuto 24.481 porodica (dodelom 4.374 seoska domaćinstva, 13.731 paketa građevinskog materijal, 643 montažne kuće, dodelom 5733 stambenih jedinica, a ekonomski osnaženo je 21.905 porodica“, naveli su iz Komeserijata.
Predsednik Koordinacije udruženja izbeglih i raseljenih lica u Srbiji Milan Žunić izjavio je da proterani Srbi iz Hrvatske ne mogu da shvate političke predstavnike Srba iz Hrvatske koji idu na skup u Kninu, jer je pre “Oluje” u Hrvatskoj živelo više od 600.000 Srba, a danas ih ima manje od 150.000.
Podsetimo, Haški tribunal osudio je 2011. godine u prvostepenoj presudi Antu Gotovinu, zapovednika Zbornog područja Hrvatske vojske Split i glavnog operativnog zapovednika operacije “Oluja” u južnom delu područja Krajina na 24 godine zatvora i Mladena Markača, zapovednika Specijalne policije Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Hrvatske na 18 godina zatvora, dok je Ivan Čermak, komandant Zbornog područja Knin, oslobođen.
Tribunal je tada zaključio da su Gotovina i Markač, zajedno sa drugim hrvatskim zvaničnicima, među kojima je bio i tadašnji predsednik Franjo Tuđman, učestvovali u udruženom zločinačkom poduhvatu, čiji je zajednički cilj bio trajno uklanjanje srpskog stanovništva iz područja Krajine silom, širenjem straha ili pretnjama nasiljem, progonima, prisilnim preseljenjem i deportacijom, oduzimanjem i uništavanjem imovine ili na druge načine.
Međutim, Žalbeno veće Haškog tribunala je 2012. oslobodilo Gotovinu i Markača od krivične odgovornosti. Ipak, naglašeno je da su tokom „Oluje“ počinjeni brojni zločini nad srpskim civilima i da se to ne dovodi u pitanje.
Iz Dokumentaciono-informacionog centra Veritas ukazuju da su od nekoliko do sada procesuiranih pripadnika hrvastkih oružanih snaga za ratne zločine nad Srbima iz vremena “Oluje”, hrvatski sudovi pravosnažno osudili samo jednu osobu (slučaj “Prukljan i Mandići”) i jednu nepravosnažno (slučaj “Kijani”), te da je prvi etnički Albanac, a drugi etnički Srbin.
“I sud BiH sudio je i osudio jednog pripadnika 5. MK A BiH (Šefika Alića) za ratni zločin nad četvoricom pripadnika Srpske vojske krajine, koje je po zarobljavanju na Suvoj međi na teritoriju tadašnje Republike Srpske Krajine, uz njegovu saglasnost, ubio mudžahedin iz sastava iste jedinice”, navode iz Dokumentaciono-informacionog centra Veritas.
Izvor: Danas Foto: Saša Stanković / EPA
